بهترین مستندهای جهان 

مستندها می‌توانند موضوعات متنوعی را مدنظر قرار دهند؛ از حیات وحش و حیوانات گرفته تا داستان واقعی زندگی هنرپیشه‌ها یا حتی قاتلان و دزد‌ها. اگر به دیدن صحنه‌های واقعی و شنیدن صداهای شخصیت‌های حقیقی علاقه دارید، مستندها برای شما هستند. اما نباید فراموش کنید علی رغم اینکه بسیاری از فیلم‌های مستند بدون دستکاری و با بی‌طرفی به روایت‌پردازی خود مشغول‌اند، برخی دیگر گرچه از فیلم‌ها، صداها و تصاویر واقعی بهره می‌برند، اما تمام این‌ها را در جهت هدف خاص خود به کار برده و در نهایت نتیجه از پیش تعیین شده‌ و دلخواهی را از فیلم می‌گیرند.

با همه این‌ها ژانر مستند یکی از جذاب‌ترین‌ها در دنیای فیلم و حتی دنیای سریال است. در ادامه فهرستی از بهترین مستندهای جهان را از نگاه تماشاخونه آماده کرده‌ایم؛ فهرستی که به ترتیب امتیاز کاربران سایت IMDb تنظیم شده و از «سیاره زمین» تا «سیلوستر استالونه» را در بر می‌گیرد.

1) مستند سیاره زمین

(Planet Earth)

• سازنده: بی بی سی
• راوی: دیوید اتنبرو (نسخه اصلی)، سیگورنی ویور
• تاریخ انتشار: ۲۰۰۶
• راتن تومیتوز: امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰

مستند سیاره زمین نه تنها یکی از زیباترین و جذاب‌ترین مستندهای جهان به شمار می‌آید، بلکه یکی از بهترین فیلم‌‌هایی ست که می‌توانید لحظه لحظه آن را با لذت تماشا کنید. ساخت این مستند که یکی از گران‌ترین مستندهای تاریخ بی بی سی است، شش سال طول کشیده است.

سیاره زمین مجموعه‌ای مستند در ژانر طبیعت‌شناسی است که به شگفتی‌های دنیای طبیعی در اکوسیستم‌های مختلف کره زمین می‌پردازد. این مستند سریالی که در ۱۱ قسمت ارائه شده، با روایت دیوید اتنبرو، تصاویری خیره‌کننده از حیات وحش و مناظر طبیعی کره زمین ارائه می‌دهد؛ از عمیق‌ترین اقیانوس‌ها گرفته تا بلندترین کوه‌ها و بیابان‌های دورافتاده، همگی در این مستند زیبا به تصویر کشیده شده‌اند.

هر قسمت از این مستند بر یک طبیعت و زیست بوم متفاوت تمرکز دارد و زیبایی، تنوع و چالش‌های حیات و بقا روی زمین را نشان می‌دهد. مستند سیاره زمین با فیلمبرداری خیره‌کننده و دسترسی بی‌سابقه به گونه‌ها و زیستگاه‌های نادر، بر احتمال نابودی این سیاره و نیاز به حفاظت از آن تأکید می‌کند. مستند سیاره زمین با چنان استقبالی از سمت مخاطبان مواجه شد، که تاکنون چندین دنباله دیگر از آن ساخته‌ شده است.

مستند سیاره زمین 1

مستند سیاره زمین 2

مستند سیاره زمین 3

2) مستند کیهان

(Cosmos: A Spacetime Odyssey)

• کارگردان: برانون براگا، بیل پاپ، ان درین
• نویسنده: ان درین، استیون سوتر
• مجری:  نیل دگرس تایسون
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۴
• راتن تومیتوز: امتیاز ۸۰ از ۱۰۰

کیهان: ادیسه‌ای فضا زمانی یک مجموعه علمی است که توسط اختر فیزیکدان مشهور، نیل دگرس تایسون میزبانی می‌شود. این مجموعه ۱۳ قسمتی، دنباله‌ای بر سریال کیهان محصول ۱۹۸۰ به کارگردانی کارل سیگن است و به گستردگی جهان هستی، قوانین طبیعت از دیرباز تاکنون و جایگاه بشر در آن می‌پردازد.

در این مستند، تایسون با استفاده از جلوه‌های بصری پیشرفته، بینندگان را به سفری در فضا و زمان می‌برد و مفاهیم پیچیده و امروزی در علم، مانند سیاه‌چاله‌ها، منشأ جهان، تکامل و شکل‌گیری حیات روی زمین را توضیح می‌دهد. این مجموعه همچنین به اکتشافات علمی و اهمیت شک‌گرایی و کنجکاوی می‌پردازد و بینندگان را تشویق می‌کند تا به دنبال دانش باشند و رازهای کیهان را کشف کنند. کیهان: ادیسه‌ای فضا زمانی بدون شک یکی از بهترین مستند های جهان است که بینندگان خود را به یادگیری و سردرآوردن از ساز و کار کیهان تشویق می‌کند. 

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند کیهان

3) مستند آخرین رقص

(The Last Dance)

• کارگردان: جیسون هیر
• بازیگران: مایکل جردن، اسکاتی پیپن، دنیس رادمن،‌ فیل جکسون، تونی کوکوچ
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۰
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۷ از ۱۰۰

مستند آخرین رقص به کارگردانی جیسون هیر، به بررسی حرفه بازیکن افسانه‌ای دنیای بسکتبال، مایکل جردن و تیم شیکاگو بولز در NBA می‌پردازد. این مستند نگاهی عمیق به صعود مایکل جردن به شهرت، روحیه رقابتی او و رابطه او با دیگر بازیکنان در تیم بولز به خصوص ستاره‌هایی مانند اسکاتی پیپن و دنیس رودمن دارد.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند آخرین رقص

مستند آخرین رقص با ترکیبی از فیلم‌های آرشیوی، مصاحبه‌ها و نگاهی به لحظات بازیکن‌ها در رختکن‌ها، چالش‌ها و پیروزی‌های این تیم و مایکل جردن را در دهه ۹۰ میلادی به تصویر می‌کشد و تا انحا ادامه می دهد که به قهرمانی ششم تیم می‌رسد. این مستند به بررسی موضوعاتی مانند اراده و رهبری پرداخته و تأثیر ماندگار جردن بر دنیای بسکتبال را نشان می‌دهد. آخرین رقص یکی از بهترین مستند های جهان است که در قالب مینی سریالی در سال ۲۰۲۰ توسط نتفلیکس منتشر شد.

پیشنهاد تماشاخونه : بهترین سریال های ورزشی

4) مستند بیتلز: برگرد

(The Beatles: Get Back)

• کارگردان: پیتر جکسون
• بازیگران: جان لنون،‌ پل مک‌کارتنی،‌ جرج هریسون، رینگو استار
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۱
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۳ از ۱۰۰

بیتلز: برگرد، یک مستند سه‌قسمتی به کارگردانی پیتر جکسون است که نگاهی صمیمی به روند ساخت آلبوم مشهور «بگذار باشد»، محصول سال ۱۹۷۰ توسط گروه بیتلز دارد. این مستند با بیش از ۶۰ ساعت از فیلم‌های دیده‌نشده که در سال ۱۹۶۹ ضبط شده بودند، ساخته شده و این گروه را در زمان‌های تمرین‌، جلسات ترانه‌سرایی و اجراهای افسانه‌ایشان روی پشت‌بام به تصویر می‌کشد.

این اثر فرآیند خلاقانه پشت آهنگ‌های معروف آن‌ها، تعاملات بین اعضای گروه و تنش‌هایی که منجر به جدایی آن‌ها شد را به خوبی نشان می‌دهد. بیتلز: برگرد، همزمان با نمایش تلاش‌ها و همدلی میان اعضای بیتلز، روزهای پایانی آن‌ها را به عنوان یک گروه موسیقی به تصویر می‌کشد. این مستند که طول آن مجموعا شش ساعت است، در طول چهار سال توسط جکسون ساخته و ادیت شده است.

بنابراین اگر از طرفداران پر وپاقرص بیتلز هستید، از دیدن این مستند که نگاهی دارماتیک و نوستالژیک به این گروه افسانه‌ای راک دارد، لذت خواهید برد. بیتلز: برگرد یکی از بهترین مستند های جهان است که به چالش‌های یک گروه موسیقی راک با شهرتی جهانی پرداخته است.

5) مستند دیوید اتنبرو: یک زندگی در سیاره ما

(David Attenborogh: A Life On Our Planet)

• کارگردان: الاستیر فادرگیل، جاناتان هیوز، کیث شولی  
• نویسنده: دیوید اتنبرو  
• راوی: دیوید اتنبرو 
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۰
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۶ از ۱۰۰

اگر با صدای نوستالژیک دیوید اتنبرو را دوست دارید، مستند دیوید اتنبرو: یک زندگی در سیاره ما باب میل شماست. دیوید اتنبرو: یک زندگی در سیاره ما، مستندی گیرا و دیدنی است که در آن سر دیوید اتنبرو به بازتاب زندگی و دوران حرفه‌ای خود می‌پردازد. او در این مستند، شاهدی دست اول و نظاره‌گری بر تغییرات زیست‌محیطی مخربی است که طی دهه‌ها فیلمبرداری و تهیه مستند، این مشکلات را از نزدیک دیده و تجربه کرده است.

این مستند بدون شک زیبایی‌های بی شماری از طبیعت را به نمایش می‌گذارد و در عین حال هم به بحران فوری از دست رفتن تنوع زیستی و تغییرات اقلیمی می‌پردازد. اتنبرو چشم‌انداز خود برای آینده را به اشتراک می‌گذارد و بر نیاز به اقدام جهانی برای بازگرداندن تعادل سیاره و حفظ اکوسیستم‌ها برای نسل‌های آینده تأکید می‌کند. یک زندگی در سیاره ما، در واقع درخواست کمکی برای نجات زندگی انسان است، انسانی که برای حیات خود به شدت متکی به محیط است.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند دیوید اتنبرو

6) مستند زمینی ها

(Earthlings)

• کارگردان: شان مانسون
• نویسنده: شان مانسون 
• راوی: واکین فینیکس 
• تاریخ انتشار: ۲۰۰۵
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۲ از ۱۰۰

زمینی‌ ها مستندی تکان‌دهنده و البته تاثیرگذار است که به وابستگی انسان‌ها به حیوانات برای غذا، لباس، سرگرمی و تحقیقات علمی می‌پردازد. این مستند به کارگردانی شان مانسون از تصاویر دوربین‌های مخفی استفاده می‌کند تا بدرفتاری‌های ظالمانه‌ای که با حیوانات در صنایعی مانند دامداری صنعتی، چرم‌سازی و فروشگاه‌های حیوانات خانگی می‌شود را فاش کند.

این مستند به مسائل اخلاقی مربوط به حقوق حیوانات و تأثیرات زیست‌محیطی این فعالیت‌ها می‌پردازد. راوی مستند زمینی‌ها، واکین فینیکس است و در آن به طرفداری از وگانیسم یا همان گیاهخواری می‌پردازد و از بینندگان می‌خواهد که رابطه خود با حیوانات و سیاره زمین را مورد بازنگری قرار دهند. مستند زمینی ها که ساخت آن بیش از ۶ سال به طول انجامیده، یکی از بهترین مستند های جهان است که به آگاهی‌بخشی در مورد حقوق حیوانات و آینده انسان‌ها در ارتباط با آن‌ها می‌پردازد.

7) مستند شب و مه

(Night and Fog)

• کارگردان: آلن رنه
• نویسنده: ژان کرول
• بازیگران: میشل بوکه
• راوی: میشل بوکه
• تاریخ انتشار: ۱۹۵۶
• راتن تومیتوز: امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰

مستند شب و مه یکی از آثار شاخص در پرونده آلن رنه است که به بررسی‌های واقعه تاریخی هولوکاست می‌پردازد. این مستند فرانسوی، صحنه‌های معاصر خود- که تقریبا ۱۰ سال پس از جنگ جهانی دوم گرفته شده‌اند- از اردوگاه‌های اکنون متروکه آشویتس و مایدانک را با تصاویری که از جنگ جهانی دوم باقی مانده‌اند، در کنار هم قرار داده و روایت خود را آغاز می‌کند.

شب و مه با صحبت کردن با بازماندگان، به بررسی تجربیات کسانی که رنج کشیدند و حتی جان باخته‌اند، می‌پردازد تا بی‌رحمی و وحشیگری رژیم نازی را به تصویر بکشد. این فیلم با تصاویری گیرا و شیوه داستان‌گویی دراماتیک، سعی در اهمیت دادن به فرآیند به یاد سپردن تاریخ برای جلوگیری از فجایع آینده دارد. اگر به مستندهای تاریخی و مربوط به جنگ جهانی دوم علاقه دارید، شب و مه یکی از بهترین گزینه ها و در عین حال یکی از بهترین مستندهای جهان برای تماشاست که قدیمی بودن آن ذره‌ای از جذابیتِ روایت و تصاویر آن نمی‌کاهد.

8) مستند چهره سکوت

(The Look Of Silence)

• کارگردان: جاشوا اوپنهایمر
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۴
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۶ از ۱۰۰

چهره سکوت، مستندی قدرتمند به کارگردانی جاشوا اوپنهایمر است که به عنوان دنباله یا در واقع مکمل فیلم مستند قبلی او، «عمل کشتن» ساخته شده است. این فیلم داستان «آدی»، یک اپتومتریست اندونزیایی را دنبال می‌کند، که برادرش را در جریان نسل‌کشی اندونزی در دهه ۱۹۶۰ از دست داده است. در ادامه این مستند، آدی با مردانی که مسئول این قتل‌ها، کودتا و کشتارهای ضدکمونیستی بودند، روبه رو می‌شود و در جستجوی پاسخ‌هایی درباره گذشته‌ای وحشتناک در کشور خود است.

این مستند از طریق سفر شخصی آدی به بررسی تروماهای به جا مانده از این کشتار و فرهنگ مصونیتی که همچنان آن را احاطه کرده، می‌پردازد. مستند چهره سکوت کاوشی عمیق در مورد حافظه، گناه و جستجوی عدالت است. چهره سکوت توانسته جایزه بهترین فیلم مستند را در جشنواره‌ی برلین و ونیز از آن خود کند و یکی از بهترین مستند های جهان به شمار می‌آید که موضوع مهم نسل‌کشی در اندونزی را روایت می‌کند. 

9) مستند سیزدهمین

(13th)

• کارگردان: آوا دوورنی
• نویسنده: آوا دوورنی، اسپنسر اوریک 
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۶
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۷ از ۱۰۰

سیزدهمین، مستندی به کارگردانی آوا دوورنی است، که تاریخ نابرابری نژادی در ایالات متحده را بررسی می‌کند. عنوان این فیلم به اصلاحیه سیزدهم متمم قانون اساسی این کشور اشاره دارد که برده‌داری را لغو می‌کند، اما شامل بندی است که اجازه می‌دهد کار اجباری به عنوان مجازات یک جرم اعمال شود. از طریق آرشیو تصاویر، مصاحبه‌ها و داده‌های آماری، این مستند نشان می‌دهد که چگونه نژادپرستی سیستماتیک به حبس نامتناسب سیاه‌پوستان آمریکایی منجر شده است.

این فیلم به نقد پیچیدگی‌های صنعتی زندان و بررسی تأثیر سیاست‌ها، تصورات رسانه‌ای و نگرش‌های اجتماعی نسبت به نژاد و جنایت در تاریخ آمریکا می‌پردازد. مستند سیزدهمین به طور مخفیانه فیلم‌برداری شده تا بتواند روایتی دست اول از زندگی تبعیض‌آمیز سیاه‌پوستان در آمریکا ارائه دهد و به همین خاطر هم توانسته نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم مستند شود.

10) مستند معلم اختاپوس من

(My Octopus Teacher)

• کارگردان: پیپا ارلیچ و جیمز رید
• نویسنده: پیپا ارلیچ و جیمز رید
• بازیگران:  کریگ فاستر و تام فاستر
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۰
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۳ از ۱۰۰

فیلم معلم اختاپوس من، مستندی دیدنی است که رابطه فوق‌العاده‌ای بین فیلم‌ساز، کریگ فاستر و یک اختاپوس در دریاهای آفریقای جنوبی را روایت می‌کند. فاستر پس از یک دوره افسردگی کوتاه تصمیم می‌گیرد تا در دریا به غواصی آزاد مشغول شود. او در این تفریح و ماجراجویی روزانه خود، با یک اختاپوس کنجکاو آشنا می‌شود و به مدت یک سال به طور مرتب به دیدن او می‌رود و رفتارها و تعاملاتش را زیر نظر می‌گیرد و از او فیلمبرداری می‌کند. از طریق این رابطه، فاستر درس‌های ارزشمندی درباره تاب‌آوری و کنجکاوی و مداومت در زندگی یاد می‌گیرد.

فیلم معلم اختاپوس من، زیبایی‌های دنیای زیر آب را به تصویر می‌کشد و به اهمیت ارتباط عمیق و زیبای بین انسان و طبیعت تاکید می‌کند. این فیلم جایزه اسکار و و بفتای بهترین فیلم مستند را از آن خود کرده و بدون شک یکی از بهترین فیلم های نتفلیکس است که نشان می‌دهد، انسان می‌تواند حتی با یک اختاپوس هم دوست شده و نسبت به آن محبت داشته باشد.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند معلم اختاپوس من

11) مستند جورج هریسون: زندگی در دنیای مادی

(George Harrison: Living In The Material World)

• کارگردان: مارتین اسکورسیزی
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۱
• راتن تومیتوز: امتیاز ۸۷ از ۱۰۰

همه مارتین اسکورسیزی را با فیلم‌های گانگستری، جنایی و مافیایی می‌شناسیم، اما فیلم جرج هریسون: زندگی در دنیای مادی مستندی به کارگردانی اوست، که به زندگی، موسیقی و سفر معنوی جرج هریسون، گیتاریست اصلی گروه بیتلز، می‌پردازد. این فیلم روزهای اولیه هریسون با گروه، دوران حرفه‌ای انفرادی‌اش و علاقه عمیق او به معنویت شرقی و جنبش آگاهی کریشنا، که تاثیر زیادی بر موسیقی و زندگی شخصی‌اش گذاشت، را بررسی می‌کند. این مستند با نمایش تصاویر نادری از این گیتاریست مشهور و مصاحبه‌هایی با دوستان، خانواده و هم‌گروهی‌های او، پیچیدگی‌های هریسون، جستجوی او برای یافتن معنایی فراتر از شهرت و تأثیر ماندگارش بر موسیقی و فرهنگ را نشان می‌دهد.

پیشنهاد تماشاخونه : بهترین سریال های جنایی 

12) مستند آپولو ۱۱

(Apollo 11)

• کارگردان: تاد داگلاس میلر
• بازیگران: باز آلدرین، نیل آرمسترانگ‌، مایکل کالینز،‌ چارلز دوک، بروس مک‌کندلس دوم
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۹
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۹ از ۱۰۰

مستند «آپولو ۱۱» به کارگردانی تاد داگلاس میلر، به روایت مأموریت تاریخی ناسا در سال ۱۹۶۹ می‌پردازد که برای اولین بار در تاریخ بشر، توانست انسان را روی کره ماه فرود آورد. این فیلم با استفاده از تصاویر و ضبط‌های صوتی آرشیوی خیره‌کننده، بینندگان را در راه‌اندازی، سفر و فرود فضاپیمای آپولو ۱۱ غرق می‌کند. مستند «آپولو ۱۱» تلاش‌های فضانوردان نامی، نیل آرمسترانگ، باز آلدرین و مایکل کالینز را به نمایش می‌گذارد و چالش‌ها و پیروزی‌های این ماموریت تاریخی ناسا را به تصویر می‌کشد.

مستند هیجان و تنش این دستاورد تاریخی را به خوبی منتقل کرده و بر تأثیر جهانی و اهمیت فرود بر ماه در تاریخ بشریت و کاوش‌های فضایی تأکید می‌کند. این مستند که تنها با صداها و تصاویر واقعی باقی مانده از این ماموریت ساخته شده، سعی در ارائه روایتی بی طرف از این ماموریت فضایی تاریخ‌ساز دارد. مستند آپولو یکی از بهترین مستند های جهان برای علاقه‌مندان به علم و داستان‌های مرتبط با سفرهای بشر به فضاست. 

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند آپولو ۱۱

13) مستند ماهی سیاه

(Blackfish)

• کارگردان: گابریلا کاپرتویت
• نویسنده: گابریلا کاپرتویت، الی دسپرس، تیم زیمرمن
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۳
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۹ از ۱۰۰

مستند ماهی سیاه یکی از جذاب‌ترین فیلم های مستند در مورد حیوانات است که به یکی از مرموزترین موجودات آبی، یعنی نهنگ‌های قاتل می‌پردازد. این مستند روی یک نهنگ به خصوص به نام تیلیکیوم تمرکز دارد؛ نهنگی که تاکنون سه نفر را کشته است. این مستند جذاب از طریق مصاحبه‌ با افرادی که مقتولان را می‌شناخته یا در صحنه‌ کشته شدن حضور داشته‌اند، توانسته داستانی گیرا و دیدنی را از این موجودات اسرارآمیز روایت کند.این مستند حاوی فیلم‌های آرشیوی و شهادت‌های کارشناسان این حوزه است و به بررسی پیامدهای اخلاقی نگهداری این حیوانات هوشمند در فضاهای محدود برای اهداف تفریحی می‌پردازد.

این مستند به فشار روانی و جسمی که نهنگ‌های اسیر با آن مواجه هستند، پرداخته و شیوه‌های نگهداری حیوانات در پارک‌های دریایی مانند سی‌ورلد را زیر سؤال می‌برد. مستند ماهی سیاه که به بلک فیش هم معروف است یکی از بهترین مستند های جهان است که توسط  CNN تولید شده و تاثیرات مهمی بر نگاه مردم به نگهداری حیوانات در پارک‌های تفریحی داشته است.

14) مستند مراقب شکاف بودن

(Minding the Gap)

• کارگردان: بینگ لیو
• بازیگران: کیره جانسون، زک مولیگان، بینگ لیو
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۸
• راتن تومیتوز: امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰

مستند مراقب شکاف بودن درباره سه جوان به نام‌های زک، بین و کایر است که به واسطه علاقه مشترکشان به اسکیت‌برد در شهر راکفورد در ایالت ایلینوی که عمده شهروندان آن کارگرند، با هم آشنا می‌شوند. مستند مراقب شکاف بودن همچنان که صحنه‌های اسکیت سواری این سه جوان را به تصویر می‌کشد، به شخصیت آن‌ها نیز نزدیک شده و مشکلات و چالش‌های پیش روی آن‌ها در دنیای بزرگسالی را نیز به نمایش می‌گذارد.

این مستند در نهایت به بررسی موضوعاتی مانند تاب‌آوری و جستجوی تعلق می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه اسکیت‌برد می‌تواند هم به عنوان یک راه فرار و هم به عنوان یک منبع ارتباط، برای جوانان عمل کند. مستند مراقب شکاف بودن یکی از بهترین مستند های جهان در سال‌های اخیر است که دنیای نوجوانانی که با مسائل و مشکلات خانوادگی بزرگ شده‌اند را به خوبی به تصویر می‌کشد.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند مراقب شکاف بودن

15) مستند انفرادی آزاد

(Free Solo)

• کارگردان: جیمی چین، الیزابت چای
• بازیگران:  الکس هانولد
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۸
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۸ از ۱۰۰

انفرادی آزاد که به «فری سولو» هم شهرت دارد، مستندی به کارگردانی الیزابت چای و جیمی چین است که به روایت صخره‌نوردی به نام الکس هانولد می‌پردازد. الکس در تلاش است تا اولین صعود آزاد از روی دیواره معروف ال کاپیتان در پارک ملی یوسیمیتی را انجام دهد. این مستند آماده‌سازی، چالش‌های ذهنی و الزامات جسمی صعود بدون طناب یا بدون تجهیزات ایمنی را به نمایش می‌گذارد.

انفرادی آزاد همچنین به زندگی شخصی، روابط و خطراتی که او در پیگیری این دستاورد جسورانه با آن‌ها روبه رو است، می‌پردازد. این فیلم مستند، تصاویری نفس‌گیر از صعود را به تصویر می‌کشد و ترکیبی از اشتیاق، ترس و عزم را نشان می‌دهد و در نهایت سوالاتی درباره جاه‌طلبی و ایمنی در زندگی مطرح می‌کند. انفرادی آزاد یکی از بهترین مستند های جهان است که لحظات پر اضطراب و هیجانی را برای بیننده خود فراهم می‌کند؛ لحظاتی که واقعیِ واقعی هستند.

16) مستند شهروند شماره چهار

(Citizenfour)

• کارگردان: لورا پویترس
• بازیگران: ادوارد اسنودن، گلن گرینوالد، ویلیام بینی،‌ جیکوب اپلبام، ایون مک‌اسکیل
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۴
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۶ از ۱۰۰

اگر نام اسنودن به گوشتان خورده باشد، باید از مستند «شهروند شماره چهار» که یکی از جذاب‌ترین داستان‌های امنیتی سیاسی دنیا را روایت می کند، خوشتان بیاید. شهروند شماره چهار به کارگردانی لورا پویتراس، داستان افشاگری ادوارد اسنودن و پرده‌برداری‌های او درباره نظارت گسترده آژانس امنیت ملی (NSA) را مستند می‌کند. فیلم با پیام‌های رمزگذاری‌شده اسنودن به پویتراس و روزنامه‌نگاری به نام گلن گرینوالد آغاز می‌شود که به دیدارهای مخفی آن‌ها در هنگ کنگ منجر می‌شود.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند شهروند شماره چهار

در این مستند، درحالی که اسنودن اطلاعاتی محرمانه را افشا می‌کند، همزمان نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی، تجاوز دولت و پیامدهای نظارت بر حقوق مدنی دارد. مستند شهروند شماره چهار کاوشی جذاب و به‌موقع درباره معضلات اخلاقی مربوط به نظارت، آزادی و فداکاری‌های شخصی در افشای فساد دولتی است. این فیلم به عنوان بهترین مستند در سال ۲۰۱۴ از طرف انجمن بین‌المللی مستندسازان، انتخاب شده‌است.

پیشنهاد تماشاخونه : بهترین فیلم های جنایی 

17) مستند ایکاروس

(Icarus)

• کارگردان: برایان فوگل
• نویسنده: برایان فوگل، مارک مونرو، جان برتین، تیموتی رود
• بازیگران: برایان فوگل
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۷
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۲ از ۱۰۰

فیلم ایکاروس یک مستند جذاب است که به بررسی دنیای دوپینگ در ورزش می‌پردازد. این فیلم با جستجو و کنجکاوی شخصی خودِ فوگل، برای تحقیق درباره تاثیر داروهای تقویت‌کننده، بر عملکرد ورزشی آغاز می‌شود و در ابتدا بر تجربه خودش به عنوان یک دوچرخه‌سوار می‌پردازد. داستان زمانی به طرز دراماتیکی تغییر می‌کند که او با گریگوری رودچنکوف، مدیر آزمایشگاه ضد دوپینگ روسیه، ارتباط برقرار می‌کند.

در طی این ارتباط، رودچنکوف از طرح دوپینگ گسترده‌ای که توسط دولت روسیه در المپیک سال ۲۰۱۴سوچی پیاده‌سازی شده پرده برمی دارد. این فیلم به چالش‌های اخلاقی که ورزشکاران با آن مواجه‌اند و پیامدهای وسیع دوپینگ سیستماتیک بر مسابقات بین‌المللی می‌پردازد. فیلم ایکاروس برای نخستین بار در جشنواره‌ ساندنس موفق به کسب جایزه شد و به همین دلیل نتفلیکس حق پخش فیلم را خرید و به‌عنوان یک مستند ورزشی آن را پخش کرد؛ این فیلم که یکی از بهترین فیلم های نتفلیکس است جایزه اسکار بهترین مستند را نیز از آن خود کرده.

پیشنهاد تماشاخونه : بهترین مینی سریال های نتفلیکس 

18) مستند خروج از مغازه کادو فروشی

(Exit Through the Gift Shop)

• کارگردان: بنکسی
• نویسنده: بنکسی، دبورا گوئتا، برین واش
• تاریخ انتشار: ۲۰۱۰
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۶ از ۱۰۰

اگر از طرفداران بنکسی هستید، باید بدانید که او مستند جالبی ساخته که به نوعی درباره خود اوست. خروج از مغازه کادو فروشی، مستند منحصر به فردی است که به بررسی اشتراکات هنر خیابانی و هنر تجاری با قابلیت تولید انبوه می‌پردازد. این فیلم داستان فردی به نام تی‌ری گواتا، یک مهاجر فرانسوی در لس آنجلس را روایت می‌کند که به فیلم‌برداری از هنرمندان خیابانی، به‌ویژه هنرمند مرموز، بنکسی به شدت علاقه دارد.

در حین صحنه‌های فیلم می‌بینیم که گواتا در جستجوی بنکسی است و او را نمی‌یابد، اما برخی سرنخ‌ها از حضور او در مکان‌ها مختلف پیدا می‌کند. توجه و تمرکز گواتا بر هنر خیابانی و علاقه عجیبش به بنکسی در ادامه فیلم، باعث می‌شود تا او هم هنر خیابانی را امتحان کند و کم کم به هنرمندی در این حوزه بدل شود که اسم آقای برین‌واش را برای خود انتخاب کرده است.

این فیلم به انتقاد از دنیای جدید هنر می‌پردازد و اصالت آن را زیر سؤال می‌برد، زیرا صعود سریع تی‌ری و رسیدنش به شهرت برای مخاطب غیرقابل قبول به نظر می‌رسد، اما آنچه بیننده در این مستند در حال تماشای آن است، دارد به او می گوید که می‌شود یک شبه و با خلاقیتی کم و تولیدی انبوه، در دنیای جدید هنر به شهرت رسید. مستند خروج از مغازه کادو فروشی یکی از بهترین مستندهای جهان است که تماشای آن به علاقه‌مندان به هنر و نقاشی به شدت توصیه می‌شود. 

19) مستند عمیق ترین نفس

(The Deepest Breath)

• کارگردان: لورا مک‌گان
• نویسنده: لورا مک‌گان
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۳
• راتن تومیتوز: امتیاز ۸۵ از ۱۰۰

عمیق ترین نفس مستند جذابی است که به دنیای آزاد غواصی می‌پردازد و بر روی رابطه پرشور بین قهرمان آزاد غواصی، السانیا زکیینی، و یک غریق نجات به نام استیون کینان که همراه اوست، تمرکز می‌کند. این مستند به چالش‌های شدید جسمی و ذهنی این ورزش پرداخته و تصاویری خیره‌کننده‌ای از دنیای زیر آب و تعهد لازم برای عبور از مرزهای انسانی را در ادامه این حرفه، به نمایش می‌گذارد.

در این مستند می‌بینیم که در حالی که السانیا به دنبال شکستن رکوردهای جهانی است، خطرات موجود در دنیای غواصی آزاد بیشتر خودشان را نشان می‌دهند. عمیق ترین نفس یکی از بهترین مستند های جهان است که در سال ۲۰۲۳ ساخته شده و زیبایی صحنه‌ها و فیلمبردای فوق‌العاده آن شما را تا پایان فیلم مجذوب نگاه می دارد.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند عمیق ترین نفس

20) مستند بهشت نجات: یک داستان خانوادگی

(Surviving Paradise: A Family Tale)

• کارگردان: رنی گادفری
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۲
• راتن تومیتوز: امتیاز ۸۳ از ۱۰۰

مستند بهشت نجات: یک داستان خانوادگی، داستان زندگی یک خانواده از میمون‌های مِرکَت در بیابان کالاهاری آفریقا را دنبال می‌کند. این مستند تلاش‌های روزانه آن‌ها برای بقا را به زیبایی هرچه تمام از طریق فیلمبرداری فوق‌العاده و انتخاب قاب‌هایی تماشایی، به تصویر می‌کشد. این فیلم به نحوه تعاملات اجتماعی، همکاری و پیوند بین والدین و فرزندان میمون‌ها می‌پردازد. این داستان بر چالش‌های ناشی از حضور شکارچیان در حیات وحش و شرایط نامناسب محیطی تمرکز دارد و تاب‌آوری و سازگاری این حیوانات را به عنوان کلید حیات آن‌ها نشان می‌دهد.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند بهشت نجات

این مستند  از طریق نمایش لحظات صمیمی با حیوانات، زیبایی پیوندهای خانوادگی در دنیای وحش را به تصویر کشیده و نشان می‌دهد که چگونه میمون‌ها برای تحمل مشکلات زیستگاه طبیعی خود به یکدیگر وابسته‌اند. مستند بهشت نجات: یک داستان خانوادگی یکی از بهترین مستند های جهان در مورد طبیعت و حیات حیوانات بر کره زمین است که به نظر من بعد از مستند «سیاره زمین» یکی از اولین گزینه‌ها برای تماشاست.

پیشنهاد تماشاخونه: بهترین فیلم های خانوادگی

21) مستند نقاش و دزد

(The Painter and the Thief)

• کارگردان: بنجامین ری
• بازیگران: باربورا کیسیلکووا، کارل برتیل نورلند
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۰
• راتن تومیتوز: امتیاز ۹۷ از ۱۰۰

نقاش و دزد، مستند جذابی است که داستان غیرمعمول یک نقاش به نام باربورا کیسیلکوا، را روایت می‌کند، که اثر هنری باارزشش، توسط دزدی به نام کارل-برتیل نوردلند دزدیده می‌شود. این نقاش به جای انتقام‌گیری دوستی غیرمنتظره‌ای با کارل-برتیل برقرار می‌کند و متوجه می شود که این دزد، با اعتیاد و مشکلات شخصی دست و پنجه نرم می‌کند. این فیلم به روایت رابطه در حال تحول آن‌ها می‌پردازد؛ در حالی که باربورا تلاش می‌کند انگیزه‌های پشت دزدی کارل را درک کند، کارل با فکر در مورد گذشته‌اش درگیر است.

این مستند از طریق مصاحبه‌هایی در حالات صمیمی به بررسی موضوعاتی مانند اعتماد، رستگاری و قدرت شفا‌بخش هنر می‌پردازد و در نهایت تأثیر تحول‌آفرین ارتباط این دو نفر را آشکار می‌کند. بنجامین ری در مستند نقاش و دزد همانند سینماگران موج نوی فرانسه عمل کرده و شخصیت‌ها را در خیابان ها دنبال می‌کند و با نزدیک شدن به آن‌ها بار دراماتیک مستند را نیز بالا برده است. نقاش و دزد یکی از بهترین مستند های جهان است که دیدگاه تازه‌ای در مورد نوع روابط انسانی به شما می‌دهد.

22) مستند سیلوستر استالونه 

(Sly)

• کارگردان: تام زیمی
• بازیگران: سیلوستر استالونه
• تاریخ انتشار: ۲۰۲۳
• راتن تومیتوز: امتیاز ۸۱ از ۱۰۰

مستند سیلوستر استالونه یا «اسلای» داستان زندگی بازیگر افسانه‌ای فیلم های اکشن هالیوودی، سیلوستر استالونه را روایت می‌کند و تغییر او از بازیگری ساده و پیش‌پا افتاده به ستاره‌ای در دنیای هالیوود را بررسی می‌کند. این مستند به مشکلات اولیه استالونه، از جمله ظهور او به عنوان یک فیلمنامه‌نویس و بازیگر، و در نهایت نقش‌های نمادینی مانند راکی بالبوآ و جان رمبو می‌پردازد.

این فیلم شامل مصاحبه‌های صمیمی با استالونه، خانواده و دوستانش است که دیدگاه‌هایی درباره فرآیند بازیگری خلاقانه و چالش‌های شخصی او به عنوان یک بازیگر ارائه می‌دهد. این فیلم تأثیر ماندگار استالونه بر سینما را از طریق آرشیو فیلم‌ها و نگاهی به پشت صحنه‌های آن‌ها، گرامی می‌دارد و برای عاشقان سینما فیلمی انگیزه‌بخش است. مستند سیلوستر استالونه یکی از بهترین مستند های جهان است که به زندگی یک ستاره مشهور هالیوودی در زمان حیاتش می‌پردازد.

رایگان در تماشاخونه ببینید

مستند سیلوستر استالونه

کلام آخر

حالا که با هم فهرستی از بهترین مستند های جهان را مرور کردیم، دیدیم که موضوعات متنوعی را پوشش می‌دهند؛ از موضوعات جنایی گرفته تا بحران‌های طبیعی یا روایت‌های دراماتیک زندگی افراد مشهور. برایمان بنویسید که فیلم های مستند محبوب شما چه موضوعاتی را در برمی‌گیرند یا علاقه دارید در ادامه بیشتر به تماشای چگونه مستندهایی بنشینید، داستان افرادی مثل ادوارد اسنودن یا گروه مشهور بیتلز؟