توسط : خائن کشی آخرین ساخته مسعود کیمیایی است که فیلمنامه آن را هم خود او نوشته است. تهیه‌کنندگی خائن کشی بر عهده علی اوجی بوده است و خود او نیز در آن به ایفای نقش نیز پرداخته است. این فیلم که محصول سال ۱۴۰۰ است، برای اولین بار در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر و در دوران کرونا به نمایش درآمد.
پس از آن در شهریور ماه ۱۴۰۲ برای نخستین بار از شبکه خانگی نماوا در چهار قسمت به صورت سریال پخش شد. حالا بعد از گذشت سه سال خائن کشی به سینماها آمده است. داستان خائن کشی که در ۱۶ آذرماه ۱۴۰۳ در سینماهای ایران اکران شد، درباره شخصیتی به نام مهدی بلیغ است که در آستانه نهضت ملی‌شدن نفت در سال ۱۳۲۹ در ایران زندگی می‌کند؛ او که یک خلافکار و کلاهبردار سابقه‌دار است محوریت داستان را در فیلم سینمایی خائن کشی برعهده دارد.
فهرست مطالب
مشخصات فیلم خائن کشی
خون و خونریزی در دل روایتی تاریخی
- کارگردان: مسعود کیمیایی
- نویسنده: مسعود کیمیایی
- تهیه‌کننده: علی اوجی
- بازیگران: مهران مدیری، امیر آقایی، پولاد کیمیایی، پانته‌آ بهرام، سارا بهرامی، سام درخشانی، نرگس محمدی، شکیب شجره، فریبا نادری، فرهاد آئیش
- سال ساخت: ۱۴۰۰
- تاریخ اولین اکران: ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ جشنواره فجر
- تاریخ اکران در سینما: ۱۶ آذر ۱۴۰۳
- تاریخ اکران در نمایش خانگی: شهریور ۱۴۰۲
- توزیع‌کننده: نیمروز فیلم
تیزر فیلم خائن کشی
ماجرا در فیلم خائن کشی از چه قرار است؟
داستان از آنجا شروع می‌شود که در سال ۱۳۲۹ در پی ملی شدن صنعت نفت و محبوبیت دکتر محمد مصدق به عنوان نخست وزیر در دولت و در میان مردم، مصدق از مردم می‌خواهد تا به دولت کمک مالی کنند؛ به این صورت که مردم با دادن پول های خود به دولت تحت عنوان قرضه ملی، در جبران خسارت ناشی از ملی شدن صنعت نفت سهیم شوند و پس از اینکه نفت ملی شد، بیایند و قرض خود را از دولت پس بگیرند.
در واقع در این فیلم می‌بینیم که دولت محمد مصدق برای تأمین هزینه‌هایش، دست به به چاپ اوراقی تخت عنوان قرضه ملی کرده و حالا از مردم می‌خواهد تا برای کمک به ملی‌ماندن این صنعت و سرپا ماندن دولت، این اوراق را خریداری کنند و در ازای ان سودی سالانه معادل با ۶ درصد را دریافت کنند.
در همین گیر و دار عده‌ای از خلافکاران در هواخواهی مصدق به فکر استفاده از این موقعیت می‌افتند و می‌خواهند هر طور شده به دولت مصدق کمک کنند؛ این عده به سرکردگی سه شخصیت در فیلم به نام‌های شاهرخ، سهراب و مهدی بلیغ تصمیم می‌گیرند تا طی نقشه‌ای برنامه‌ریزی شده، به سرقت بانک دست بزنند و پولی که مصدق برای جبران خسارت ناشی از ملی شدن صنعت نفت لازم دارد را برای او تهیه کنند.
این گروه تبه‌کاری که خود را وطن‌پرست می‌دانند، از زنان و مردان طرفداران دولت دکتر مصدق تشکیل شده است و هدف آن‌ها دستبرد زدن به بانک ملی است. مهدی بلیغ با بازی خوب امیر آقایی یک سارق حرفه‌ای است که کیمیای شخصیت او را مطابق با اسناد تاریخی موجود از تبه‌کاری به همین نام پردازش کرده است. مهدی رئیس باند سرقت است و مسئولیت اصلی برنامه دزدی و تحویل پول‌ها به دولت مصدق با اوست.
شخصیت دیگری به نام شاهرخ، با بازی پولاد کیمیایی، هم وجود دارد که به نوعی دست راست مهدی به حساب می‌آید و او هم در خلافکاری سابقه دارد. شخصیت سهراب اما کمی پیچیده‌تر است؛ سهراب با دکتر مصدق ارتباط دارد و او را از نزدیک می‌شناسد، به همین دلیل است که راضی به شرکت در عملیات سرقت می‌شود. سهراب شخصیتی خلافکار نیست و در داستان دلبسته دختری به نام اطلس است و می‌خواهد پس از آرام شدن اوضاع و ملی شدن صنعت نفت با اطلس ازدواج کند.
در ادامه فیلم خائن کشی می‌بینیم که نقشه آن‌طور که سارقان پیش‌بینی کرده بودند پیش نمی‌رود و در روز واقعه هرکدام از سرکرده‌ها با مشکلاتی در جریان سرقت مواجه می‌شوند. این افراد در طی صخنه‌های زیادی از تعقیب و گریز و خون و خونریزی از دست نیروهای پلیس فرار می‌کنند، اما هر کدام به نوعی به دام می‌افتند.
مسعود کیمیایی در خائن کشی زندگی عده‌ای شبه‌بزهکار را نشان می‌دهد که کشمکش شان برای گرفتن پول‌ها و تحویل دادن به دولت مصدق تا انتهای فیلم ادامه می‌یابد. او در این فیلم از نابازیگرانی مثل جواد طوسی که منتقد سینماست هم استفاده کرده است؛ این منتقد در نشستی اعلام کرد که مسعود کیمیایی با او تماس می‌گیرد و می‌گوید یک نقش در فیلم جدیدش برای او نوشته است و این نقش منحصر به اوست.
عوامل و بازیگران فیلم خائن کشی
مسعود کیمیایی که کارگردانی و نویسندگی خائن کشی را خود بر عهده داشته، با بازیگران مشهور زیادی در این فیلم همکاری داشته است؛ از مهران مدیری و سام درخشانی که بیشتر در فیلم‌های کمدی بازی می‌کنند گرفته تا فرهاد آئیش در نقش دکتر مصدق و بازیگران جوانی مثل سارا بهرامی و پردیس پورعابدینی که بیشتر با بازی در نقش فرشته در گناه فرشته مشهور شد.
از دیگر بازیگران این فیلم سینمایی می‌توان به امیر آقایی، پولاد کیمیایی، پانته‌آ بهرام، نرگس محمدی، شکیب شجره، رضا یزدانی، فریبا نادری، علی اوجی، اکبر معززی، الهام حمیدی، حمیدرضا آذرنگ، نسیم ادبی، کیانوش گرامی، سعید پیردوست، سپند امیرسلیمانی، ایوب آقاخانی، امیرکاوه آهنین جان، ایلیا کیوان، سوگل خالقی، مریم عباس‌زاده، اندیشه فولادوند، امیررضا دلاوری، سام نوری، جواد طوسی، سامان سالور و بهرام بهرامیان اشاره کرد.
موسیقی فیلم را ستار اورکی ساخته که برای آن جایزه بهترین موسیقی فیلم را از جشن حافظ دریافت کرد فیلمبرداری اثر را مسعود سلامی بر عهده داشته و تدوین نسخه سینمایی آن را سپیده عبدالوهاب، دختر تدوینگر مشهور، هایده صفی یاری انجام داده است. تدوین سریال را بهرام دهقانی و محمد نجاریان انجام داده‌اند.
فیلم خائن کشی از نظر طراحی صحنه و لباس و چهره‌پردازی فیلمی پرهزینه بوده است و طراحی لباس آن را مارال جیرانی، طراحی چهره پردازی را محسن دارسنج و طراحی صحنه آن را سهیل دانش‌اشراقی انجام داده‌اند. همچنین شهرزاد مطلق در نقش منشی صحنه و محمد حیدر قلی و مسعود حقی به ترتیب مدیر تولید و مدیر برنامه‌ریزی آن بوده‌اند. مدیر صدابرداری خائن کشی اسحاق خانزادی بوده، صداگذاری را امیرحسین قاسمی و طراحی و ترکیب صدا را علیرضا علویان بر عهده داشته‌اند.
خائن کشی از لحاظ جلوه‌های ویژه بصری هم فیلمی پیشرو بوده که جلوه‌های ویژه میدانی آن را آرش آقابیک و جلوه‌های ویژه کامپیوتری را محمد برادران انجام داده‌اند. همچنین ارشا اقدسی در این فیلم به عنوان طراح بدلکاری حضور داشته است. از دیگر عوامل ساخت فیلم سینمایی خائن کشی می‌توان به احمدرضا شجاعی به عنوان عکاس، شهیار کبیری به عنوان مسئول ساخت فیلم پشت صحنه، هادی غفارلو در سمت مدیر تدارکات، عماد طاهری به عنوان جانشین تولید و صدف رضاپور به عنوان دستیار تهیه اشاره کرد.
جوایز و بازخوردها در مورد فیلم خائن کشی
فیلم خائن کشی یا حواشی زیادی روبه‌رو بوده است؛ از عدم حضور کیمیایی در نشست فیلم در جشنواره فجر در سال ۱۴۰۰ گرفته تا ابتلای امیر آقایی به کرونا و نبودش در این نشست. بازی آقایی که نقش اول فیلم خائن کشی را بازی می‌کند، با تحسین فراوان همراه بود، اما نتوانست برای او جایزه‌ای در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر به ارمغان بیاورد.
این فیلم به هنگام نمایش در جشنواره فجر با بازخوردهای ضد و نقیضی همراه بود. برای مثال مصطفی قاسمیان خبرنگار روزنامه خراسان که از طرف روزنامه در مراسم اکران و افتتاحیه خائن کشی در مشهد حضور داشت، از واکنش‌های منفی تماشاگران در سالن سینما گفته است و علت نارضایتی بینندگان از فیلم خائن کشی را ضعف در فیلمنامه، شخصیت‌پردازی و صحت تاریخی اثر عنوان کرده است.
از طرف دیگر عده‌ای جسارت کیمیایی در پرداختن به موضوعی مثل ملی شدن صنعت نفت و نقش دکتر مصدق در آن را تحسین کرده‌اند و علی رغم وجود المان‌هایی تخیلی در داستانی تاریخی، نگاه او را به مساله ملی شدن صنعت نفت نوین دانسته‌اند.
با تمام این‌ها خائن کشی توانست در ۶ رشته در جشنواره فیلم فجر نامزد دریافت جایزه شود و یکی از آن‌ها را با خود به خانه ببرد؛ رشته‌ها و افرادی که فیلم سینمایی خائن کشی برای آن‌ها نامزد دریافت سیمرغ بلورین از چهلمین دوره از جشنواره فیلم فجر شده است، عبارت‌اند از: بهترین جلوه‌های بصری، محمد برادران، بهترین جلوه‌های ویژه میدانی، آرش آقابیگ، بهترین طراحی صحنه، سهیل دانش‌اشراقی، بهترین طراحی لباس، مارال جیرانی، بهترین صداگذاری، امیرحسین قاسمی و بهترین تدوین سپیده عبدالوهاب؛ که از این میان تنها مارال جیرانی توانست به سیمرغ بلورین بهترین طراحی لباس را با خود به خانه ببرد.
کلام آخر
فیلم خائن کشی که آخرین اثر مسعود کیمیایی است، پیش از نمایش، طرفداران این کهنه‌کار سینمای ایران را بسیار مشتاق و منتظر نگه داشت تا اینکه بالاخره در سال ۱۴۰۱ با نمایش نسخه بلند و ۲۰۰ دقیقه‌ای خود از طریق پلتفرم نمایش خانگی نماوا و در قالب چهار قسمت به این انتظار پایان داد. اما با توجه به اینکه در آن سال هنوز تاثیرات ناشی از ویروس کرونا در جامعه باقی مانده بود، آن چنان که باید و شاید به این فیلم توجه نشد.
حالا امسال با توجه به اکران نسخه سینمایی خائن کشی که کوتاه‌تر از نسخه پخش شده از نماواست، بسیاری از طرفداران کیمیایی که نتوانستند در جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰ آن را ببینند، دوباره به سالن‌های سینما بازگشته‌اند، تا تازه‌ترین فیلم کارگردان گوزن ها را تماشا کنند. علی رغم نظرات ضد و نقیض در مورد خائن کشی، این فیلم به یکی از مهم‌ترین و جنجال‌برانگیزترین نزاع‌های سیاسی معاصر تاریخ ایران می‌پردازد و از این جهت اثری قابل تامل است؛ به خصوص برای نسل جوانی که ایده‌ای از فضای ایران در سال ۱۳۲۹ ندارند.
