نقد فیلم بی بدن: یک درام متوسط اما گیرا

اقتباس از پرونده‌های جنایی معروف و جنجالی، چند سالی‌ست که در سینمای ایران رونق گرفته و مخاطبان هم به خوبی از آن استقبال کرده‌اند. «بی بدن» نیز با پیروی از همین قاعده تولید شده است.

این فیلم با الهام از داستان جنایی غزاله و آرمان روایت می‌شود، اما هرقدر جلوتر می‌رویم شباهت‌های فیلم با این پرونده قتل بیشتر می‌شود؛ تا آنجا که می‌توان گفت بی بدن تنها اقتباسی از پرونده جنایی قتل غزاله نیست، بلکه کاملا مطابق آن است. چیزی که پیش از این هم در «فیلم خشم و هیاهو» ساخته هومن سیدی دیده بودیم، داستان فیلم درست مطابق با ماجرای شهلا و ناصر محمدخانی بود.

شباهت‌های بسیار عناصر فیلم با پرونده قتل غزاله باعث اعتراض خانواده او به فیلم بی بدن شد، اما تاکنون کارگردان فیلم، ارتباط مستقیم اقتباس سینمایی خود با این پرونده را نپذیرفته است.

مشخصات فیلم بی بدن

امتیاز IMDB : (5.7 از 10)

داستان فیلم بی بدن: بر اساس یک داستان واقعی

«غزاله شکور» دختر ۱۹ ساله‌ای بود که در سال ۱۳۹۲ توسط «آرمان عبدالعالی» به قتل رسید. ماجرا از این قرار است که آرمان اندکی پس از اعتراف به قتل غزاله، اعتراف خود را پس گرفته و همه چیز را انکار می‌کند. طبق شواهد و مدارک او قاتل است ولی بدنی وجود ندارد که این را اثبات کند. در نهایت خانواده آرمان با کمک گرفتن از فضای مجازی سعی در ترسیم چهره آرمان به عنوان یک جوان بی‌گناه دارند و به هیچ وجه زیربار قبول اتهام قتل نمی‌روند.

همین امر باعث می‌شود خانواده مقتول از حق خود برای اجرای حکم قصاص نگذرند و سرانجام بعد از کشمکش‌های بسیار زیاد دادگاهی، پس از ۸ سال آرمان اعدام شود. فیلم بیبدن با یک دستکاری جزیی در نام‌ها و شخصیت‌ها، در حال روایت همین ماجرای جنایی بین ارغوان و سروش است.

سکانس اول: میخکوب‌کننده

صحنه اول فیلم یک صحنه اعدام در ملا عام است؛ این سکانس علاوه بر اینکه شما را پشت قاب تلویزیون میخکوب می‌کند، حاوی ظرافت‌های خاص خود است؛ برای مثال جمعیت یک صدا فریاد می‌زند «بخشش». چیزی که برخلاف انتظار از حضار تماشاچی اعدام است. ساده است، آن‌ها آمده‌اند که اعدام ببینند! اما کارگردان در ادامه پس از کشمکش‌های بسیار و البته نشان‌دادن کامل صحنه اعدام، تصمیم می‌گیرد قاتل را دار نزند؛ این کار از طریق اعلام بخشش مادر مقتول پس از دیدن صحنه اعدام رخ می‌دهد. سکانس اول فیلم به ما می‌فهماند که سروکار داستان با اعدام است.

اجتناب از خلق پیچیدگی‌های اجتناب‌ناپذیر!

 انتخاب موضوعات جنجال‌برانگیزی مانند قتل‌ و اعدام جسارت می‌خواهد، جسارتی که البته نتیجه آن جذابیت روایت را تضمین می‌کند.«فیلم بی بدن» با رویکردی واقع‌گرایانه و بدون پرده‌پوشی، به سراغ زوایای تاریک این قتل  می‌رود و مخاطب را با چالش‌های اخلاقی و اجتماعی آن روبه‌رو می‌کند؛ اما موضوع پیچیده‌تر از آن است که بتواند با یک پرداخت ساده و بدون عمیق‌شدن در شخصیت‌ها پیام خود را منتقل کند. البته این پرداخت ساده و رویکرد صادقانه، تماشای فیلم را اندکی کند و دشوار می‌کند.

معرفی سایر فیلم های روز سینما:

• معرفی فیلم تگزاس 3
• معرفی فیلم قلب رقه
• معرفی رئالیتی شو فرار از ترس

بازی‌های خوب، بازیگرهای خوب

الناز شاکردوست، سروش صحت، پژمان جمشیدی و گلاره عباسی، همگی بازیگران کارکشته‌ای هستند که با ارایه بازی‌های قابل قبول، نقش پررنگی در باورپذیری ساختار واقع‌گرایانه فیلم ایفا کرده‌اند؛ تا آنجا که پر بیراه نیست اگر بگوییم بار اصلی جذابیت فیلم را بازیگران آن به دوش می‌کشند تا کارگردان.

انتقال غم و اندوه به ویژه از طریق چشمان بازیگران نیز به خوبی اتفاق میفتد. ناگفته نماند که گریم‌های مناسب و به دور از اغراق نیز به انتقال بهتر حس غم، اندوه و فلاکت کمک زیادی کرده است. با تمامی این‌ها گاهی گریه‌های الناز شاکردوست بیش از حد و تکراری می‌شود؛ با اینکه کارگردان در صحنه عروسی دوست مقتول، سعی در نشان دادن چهره دیگری از الناز شاکردوست دارد، اما باز هم نتوانسته صحنه‌های اشکبار را تعدیل کند.

شخصیت‌پردازی‌های شتاب‌زده

با اینکه بازیگرها و بازی‌ها در فیلم بیبدن خوب است، اما به شخصیت‌ها زیاد پرداخته نشده. مثلا ما در طول فیلم اصلا با شخصیت سروش آشنا نمی‌شویم. ارغوان هم که از ابتدای فیلم غایب است و هیچ تلاشی در شناساندن شخصیت او به مخاطب، به غیر از طریق تاکید بر عکس های نیمه برهنه او، صورت نمی‌گیرد.

مثلا ما نمی‌دانیم بهروز چه کاره است یا چرا مادر سروش که از همسرش جدا شده، متهم به بی‌مسیولیتی در وظایف مادری می‌شود. پیچیدگی نوع داستان اجازه نمی‌دهد که با شخصیت‌پردازی ساده‌، باورپذیری و هم‌ذات‌پنداری را به خوبی تقویت کند؛ به همین دلیل است که شخصیت‌پردازی‌ها کمی شتاب‌زده دیده می‌شوند.

تاثیرگذاری بر مخاطب به عنوان عضوی از اجتماع

فیلم بی بدن فراتر از یک اثر هنری، به عنوان یک اثر اجتماعی قابل تأمل، می‌تواند در ایجاد دیالوگ‌هایی در مورد موضوعات مهم و روز همچون عدالت، حقیقت و دروغ نقش مؤثری ایفا کند. این فیلم با طرح پرسش‌های جدی و چالش‌برانگیز، مخاطب را به تفکر وادار می‌کند و به او کمک می‌کند تا دیدگاه‌های خود را نسبت به این مسائل و حتی شاید این قوانین بازبینی کند.

موسیقی غم افزا و محسن چاوشی!

موسیقی فیلم که توسط حبیب خزایی‌فر تهیه شده، غالبا غم‌افزاست و گاهی از کارکرد خود خارج می‌شود؛ گویی هدف خود را از دست داده و نهایت تلاش خود را در به گریه انداختن مخاطبان انجام می‌دهد. البته خزایی‌فر خود در این باره می‌گوید که ساخت موسیقی «بی‌بدن» سخت و چالش‌برانگیز بوده چراکه فیلم مضمونی جنایی داشته و غم و اندوه یک خانواده دیگر نیز در داستان وجود داشته است. پایان فیلم هم که با صدای محسن چاوشی همراه می‌شود، حس غم و اندوه را در بیننده به اوج خود می‌رساند.

یک پایان نه چندان باز ولی بحث‌برانگیز

پایان‌بندی فیلم بی بدن، اگرچه به لحاظ دراماتیک قوی است، اما ممکن است برخی مخاطبان را راضی نکند. البته که نگاه از پایین به بالایی که الناز شاکردوست در صحنه پایانی دارد، به خوبی حاکی از نگاه به سکوی اعدام است و حتی اندکی رضایت هم در نگاهش دیده می‌شود، اما در نهایت با یک پایان قطعی مواجه نیستیم. این پایان‌بندی نسبتا تلخ و گشوده یا به اصلاح «باز»، مخاطب را به فکر وا می‌دارد و به او اجازه می‌دهد تا درباره مسائل مطرح‌شده در فیلم، بیشتر تأمل کند.

کلام آخر

فیلم بیبدن با تمامی نقاط ضعف و قوت خود توانسته به عنوان یک اثر اجتماعی تامل‌برانگیز در ایجاد گفتگو در مورد مسائلی همچون عدالت، قصاص و فقدان موثر واقع شود. بازی‌های نسبتا خوب بازیگران فیلم،  فضاسازی‌های موثر و انتخاب یک سوژه حساس و جنجال برانگیز، از جمله نقاط قوت این فیلم هستند. با این حال، برخی ایراداتی همچون شخصیت‌پردازی شتاب‌زده، کندی و تکرار در برخی سکانس‌ها و عدم توجه به تاثیر تایم لاین زمانی بر شخصیت‌ها نیز وجود دارند.